ต้นมะขาม

ข้อมูล	รายละเอียด	ภาพประกอบ
ชื่อพฤกษศาสตร์	Tamarindus  indica
วงศ์	LEGUMUNOSSAE
ชื่อพื้นเมือง	มะขาม มะขามไทย (ภาคกลาง) ตะลบ (นครศรีธรรมราช) ม่วงโคล้ง (กาญจนบุรี)
ลักษณะทางนิเวศวิทยา (การกระจายพันธุ์ตามธรรมชาติ)	ขึ้นได้ในดินแทบทุกชนิดแม้แต่ดินลูกรัง เจริญในดินร่วน ทนแล้งได้ดี ฤดูที่เหมาะสมคือฤดูฝน
ชนิดป่าที่พบ
ลักษณะทางวนวัฒนวิทยา  - ลำต้น / ลักษณะเนื้อไม้  - ใบ - ดอก - ผล	- ลำต้น/ลักษณะเนื้อไม้ลำต้นเหนือดิน  ตั้งตรงเองได้ เปลือกสีน้ำตาล ขรุขระ - ใบ เป็นไม้ใบรวม จะออกใบเป็นคู่ ๆ เรียงกันตามก้านใบ ก้านหนึ่งมีใบอยู่ประมาณ 10-18 คู่ ลักษณะของใบย่อย เป็นรูปขอบขนาน ปลายใบและโคนใบมน มีสีเขียวแก่ - ดอก ดอกออกเป็นช่อเล็ก ๆ อยู่ตามบริเวณปลายกิ่ง ช่อหนึ่งจะมีดอกประมาณ 10-15 ดอก ดอกจะเล็กมีกลีบเป็นสีเหลือง และมีจุดประสีแดงอยู่ตรงกลางดอก ดอกจะออกในช่วงฤดูฝน ดอกมีรสเปรี้ยว - ผล เมื่อดอกร่วงแล้วก็จะติดผล ซึ่งผลนี้จะมีอยู่ 2 ชนิดคือชนิดฝักกลมเล็กยาว ซึ่งเรียกว่ามะขามขี้แมวและอีกชนิดหนึ่งฝักใหญ่แบน และโค้ง มีรสเปรี้ยว เรียกว่ามะขามกะดานเปลือกนอกเปราะเป็นสีเทาอมน้ำตาล ข้างในผลมีเนื้อเยื่อแรก ๆ เป็นสีเหลืองอ่อน และจะค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเมื่อแก่จัด ซึ่งจะหุ้มเมล็ดอยู่ ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปค่อนข้างกลม ผิวเปลือกเกลี้ยง เป็นสีดำ หรือสีน้ำตาลเข้ม
การขยายพันธุ์	ทาบกิ่ง , ติดตา , ตอนกิ่ง
ช่วงเวลาออกดอก-ผล	1 ปี  มะขามจะออกดอกและบานประมาณ 5-10 ชุด ระยะเวลาไม่เกิน 2 เดือน นับตั้งแต่ออกดอกฝักจะใช้เวลา 6 เดือน จะเป็นฝักดิน
การใช้ประโยชน์และความสำคัญ	เป็นสรรพคุณทางยา เช่น เป็นยาระบาย  ขับพยาธิไส้เดือน  ขับเสมหะ  และมีคุณค่าทางโภชนาการ  ยอดอ่อนและฝักอ่อนมีวิตามิน เอ มาก มะขามเปียกรสเปรี้ยว ทำให้ชุ่มคอ ลดความร้อนของร่างกายได้ดี และอุดมด้วยกรดอินทรีย์  มีคุณสมบัติชำระล้างความสกปรกรูขุมขน  คราบไขมันบนผิวหนังได้ดีมากลและเนื้อไม้ปลูกเป็นไม้ประดับ และให้ร่มเงา  ทำเป็นเครื่องการเกษตร
แหล่งอ้างอิง	สวนพฤกษศาสตร์ โรงเรียนจุนวิทยาคม